1.1. Bổ sung tầng trợ cấp hưu trí xã hội

Bên cạnh tầng BHXH cơ bản (BHXH bắt buộc, BHXH tự nguyện), tầng bảo hiểm hưu trí bổ sung hình thành hệ thống BHXH đa tầng, đồng thời bổ sung quy định về liên kết giữa tầng trợ cấp hưu trí xã hội với tầng BHXH cơ bản nhằm mở rộng đối tượng thụ hưởng chế độ BHXH.

Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) quy định đối tượng công dân Việt Nam từ đủ 80 tuổi trở lên mà không có lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng khác thì sẽ được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội do ngân sách nhà nước đảm bảo. Quy định này kế thừa một phần quy định về trợ cấp hằng tháng đối với người cao tuổi đang được thực hiện theo quy định tại Luật Người cao tuổi.

Đồng thời, dự thảo Luật giao Chính phủ quyết định điều chỉnh giảm dần độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội phù hợp với khả năng của ngân sách nhà nước từng thời kỳ. Quy định này kỳ vọng sẽ giúp tăng độ bao phủ của BHXH để dần hướng đến mục tiêu BHXH toàn dân. Việc quy định giao Chính phủ quyết định điều chỉnh giảm dần độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội cũng giúp linh hoạt, phù hợp hơn với tình hình, xu hướng phát triển của đất nước, khi mà đời sống kinh tế – xã hội chung của đất nước được nâng lên, người dân có được sự thụ hưởng tốt hơn các chính sách an sinh xã hội từ Nhà nước.

Đặc biệt, Dự thảo quy định NLĐ khi đến tuổi nghỉ hưu mà chưa đủ điều kiện về thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu thì có thể lựa chọn hưởng trợ cấp hằng tháng (thấp nhất bằng với mức trợ cấp hưu trí xã hội) từ quỹ BHXH cho thời gian trước khi đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội tùy thuộc vào thời gian đóng, tiền lương, thu nhập tháng đóng BHXH của họ; đồng thời trong thời gian hưởng trợ cấp hằng tháng thì được hưởng Bảo hiểm y tế do ngân sách nhà nước đảm bảo.

1.2.Bổ sung đối tượng tham gia và hưởng chế độ BHXH

Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) tiếp tục mở rộng đối tượng chủ hộ kinh doanh, người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương và NLĐ làm việc theo chế độ linh hoạt (NLĐ làm việc không trọn thời gian) tham gia và thụ hưởng 5 chế độ của BHXH bắt buộc. Việc bổ sung các đối tượng trên sẽ đảm bảo phù hợp với những quy định mới của Bộ luật Lao động, đồng thời đảm bảo gia tăng quyền lợi khi các nhóm đối tượng tham gia và gia tăng diện bao phủ của BHXH.

Bên cạnh đó, Dự thảo luật cũng bổ sung quyền lợi hưởng các chế độ ốm đau, thai sản đối với người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn. Theo luật hiện hành, nhóm đối tượng này mới chỉ được hưởng 02 chế độ là hưu trí và tử tuất. Nếu như Luật được thông qua sẽ có khoảng 100.000 người được hưởng lợi trực tiếp từ quy định này.

1.3.Bổ sung chế độ thai sản vào chính sách BHXH tự nguyện

Dự thảo Luật quy định NLĐ tham gia BHXH tự nguyện khi sinh con có cơ hội được hưởng trợ cấp thai sản, nguồn kinh phí chi trả sẽ do ngân sách nhà nước đảm bảo và người tham gia BHXH tự nguyện không phải đóng thêm so với quy định hiện hành. Đây được cho là giải pháp để đa dạng, linh hoạt các chế độ BHXH, tăng tính hấp dẫn của chính sách BHXH tự nguyện, nhằm thu hút người dân (đặc biệt là nhóm lao động trẻ tuổi) tham gia BHXH tự nguyện.

1.4.Giảm số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm.

Quy định này nhằm tạo cơ hội cho những người tham gia muộn (45 – 47 tuổi mới bắt đầu tham gia) hoặc những người tham gia không liên tục dẫn đến khi đến tuổi nghỉ hưu vẫn không tích lũy đủ 20 năm đóng BHXH cũng được hưởng lương hưu hằng tháng. Như vậy, những trường hợp này trước đây không được hưởng lương hưu, nay sẽ được hưởng lương hưu hằng tháng, định kỳ mức lương hưu sẽ được Nhà nước điều chỉnh và đồng thời trong thời gian hưởng lương hưu sẽ được quỹ BHXH mua Bảo hiểm y tế.

Việc sửa góp phần hướng tới mục tiêu mở rộng diện bao phủ đối tượng thụ hưởng BHXH của Nghị quyết số 28-NQ/TW, để ngày càng có thêm nhiều người hơn được hưởng lương hưu, đồng thời cũng khuyến khích NLĐ bảo lưu, tiếp tục tham gia đóng góp BHXH để hưởng lương hưu hằng tháng thay vì nhận BHXH một lần. Quy định này cũng phù hợp với kinh nghiệm quốc tế, xu hướng nhiều quốc gia trước đây cũng quy định thời gian đóng tối thiểu 20 năm để được hưởng lương hưu thì hiện nay các quốc gia này đều đã có điều chỉnh giảm.

Quy định mới trong BHXH

1.5. Quy định về hưởng BHXH một lần

Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) đã bổ sung thêm nhiều quy định nhằm khuyến khích NLĐ lựa chọn tham gia hoặc bảo lưu thời gian tham gia BHXH để đủ điều kiện hưởng lương hưu hằng tháng như: (1) NLĐ khi đến tuổi nghỉ hưu mà chưa đủ điều kiện hưởng lương hưu sẽ có thêm lựa chọn hưởng trợ cấp hằng tháng bằng mức trợ cấp xã hội; (2) Người hưởng trợ cấp hằng tháng được hưởng Bảo hiểm y tế, kinh phí do ngân sách nhà nước đảm bảo.

Đối với quy định về BHXH một lần, dự thảo xin ý kiến với 02 phương án:

– Phương án 1 (giữ nguyên quy định hiện hành của Luật BHXH và Nghị quyết 93/2015/QH13): “Sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm”.

– Phương án 2 (quy định thay đổi theo hướng vẫn cho phép NLĐ hưởng BHXH một lần để trước mắt đáp ứng nhu cầu của bản thân, gia đình song vẫn bảo lưu phần còn lại để có thể tiếp tục tham gia và hưởng chế độ khi đủ tuổi nghỉ hưu):

Sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm mà NLĐ có yêu cầu thì được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu, ghi nhận trên sổ BHXH để NLĐ tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ BHXH.

Dù phương án nào thì mục tiêu cuối cùng cũng là khuyến khích NLĐ ở lại hệ thống để được thụ hưởng tối đa các quyền lợi dài hạn khi họ đến tuổi nghỉ hưu, tránh những thiệt hại bất lợi khi họ hưởng BHXH một lần.

1.6.Bổ sung quy định về tính tỷ lệ hưởng lương hưu đối với những người có dưới 20 năm đóng phù hợp với sửa đổi điều kiện hưởng lương hưu và việc ký kết, tham gia các điều ước quốc tế

Nhằm phù hợp với quy định giảm điều kiện về số năm đóng tối thiểu để được hưởng lương hưu hằng tháng từ 20 năm xuống 15 năm, đồng thời để thúc đẩy triển khai các hiệp định về BHXH với các nước (trong đó có thỏa thuận về tính cộng gộp thời gian làm cơ sở tính hưởng quyền lợi BHXH đối với NLĐ làm việc ở các quốc gia khác nhau).

Do đó tại Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) đã bổ sung thêm quy định để cho phép tính được tỷ lệ hưởng lương hưu đối với những người có dưới 20 năm đóng BHXH và việc công nhận thời gian đóng đóng BHXH theo các điều ước quốc tế mà Việt Nam ký kết, tham gia.

II. RỦI RO KHI MUA BẢO HIỂM

2.1.Tư vấn khi mua bảo hiểm

Luật Bảo hiểm năm 2022 (luật số 88/2022/QH15) quy định khá rõ về hoạt động kinh doanh bảo hiểm với quyền lợi và trách nhiệm cụ thể của mỗi bên. Trong phần mở đầu của Luật này, “rủi ro” và “tổn thất” kèm những cụm từ liên quan sự kiện rủi ro đã được nhắc đến. Điều này khẳng định giá trị cốt lõi của bảo hiểm chính là quản lý rủi ro.

Nhưng trong quá trình mua bán bảo hiểm ở Việt Nam, các câu hỏi liên quan đến chuyện người được bảo hiểm cần làm gì và sẽ được gì khi rủi ro xảy ra, là điều được đề cập quá ít. Ngược lại, nhân viên tư vấn “tung hỏa mù” và “bẻ lái” người mua tới những quyền lợi ngoài lề, dù các lợi ích này, nếu suy nghĩ kỹ, sẽ thấy khó/ ít xảy ra trong thực tế, hoặc đi kèm với các điều kiện mà người mua khó đáp ứng đến cùng.

2.2.Thiếu hiểu biết về tầm quan trọng của BHXH

Công tác BHXH là quyền lợi bắt buộc đối với người dân lao động. Tuy nhiên, đa số người lao động chủ quan, không đọc kỹ các đề mục bảo hiểm và không quá lưu tâm về quyền lợi này của mình. Do đó, khi xảy ra các vấn đề phát sinh, lao động thường loay hoay không biết xử lý sao cho phù hợp. Ví dụ khi chuyển việc, phải chuyển sổ bảo hiểm, lao động thường khá lúng túng với vấn đề này. Thậm chí nhiều doanh nghiệp đã lợi dụng sự kém hiểu biết của người lao động để bùng kèo,, tránh đóng BHXH cho người lao động.

Vì vậy trước tiên là mỗi người dân cần trang bị kiến thức đầy đủ về BHXH bởi đây là quyền lợi của mình. Đồng thời mỗi doanh nghiệp cần có trách nhiệm với người lao động, đóng bảo hiểm một cách đầy đủ, trung thực.

III. QUY ĐỊNH MỚI TRONG BHXH  – GIẢI ĐÁP THẮC MẮC

3.1. Bị thất lạc sổ BHXH

Do quá trình công tác hoặc quá trình giữ sổ bảo hiểm xã hội rất nhiều người lao động bị thất lạc sổ BHXH hoặc mất sổ BHXH. Điều này ảnh hưởng rất nhiều đến việc theo dõi quá trình tham gia BHXH cũng như làm hồ sơ thủ tục hưởng BHXH cho người lao động.

Trong trường hợp làm thất lạc sổ BHXH hoặc mất sổ BHXH người lao động làm đơn xin cấp lại sổ BHXH mới. Tiến hành lập tờ khai tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, BHYT theo Mẫu TK1-TS.

Sau khi hoàn tất hồ sơ xin cấp sổ BHXH người lao động hoặc đơn vị nộp cho cơ quan BHXH để được xem xét, giải quyết. Được cấp sổ mới, tuy nhiên tuy nhiên mã sổ BHXH vẫn được lấy theo mã sổ BHXH cũ và cũng là mã số định danh duy nhất trong suốt quá trình tham gia BHXH.

3.2. Người lao động có được tự chốt sổ BHXH được không?

Rất nhiều người lao động muốn được tự chốt BHXH, tuy nhiên theo Luật người lao động không được tự chốt BHXH. Cụ thể như sau:

Căn cứ theo quy định tại Khoản 3, Điều 47, Bộ Luật lao động 2012 quy định:

“Người sử dụng lao động có trách nhiệm hoàn thành thủ tục xác nhận và trả lại sổ bảo hiểm xã hội và những giấy tờ khác mà người sử dụng lao động đã giữ lại của người lao động”.

Căn cứ vào Khoản 5, Điều 21, Luật bảo hiểm xã hội 2014 quy định về trách nhiệm của người sử dụng lao động:

“Người sử dụng lao động phối hợp với cơ quan bảo hiểm xã hội trả sổ bảo hiểm xã hội cho người lao động, xác nhận thời gian đóng bảo hiểm xã hội khi người lao động chấm dứt hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc hoặc thôi việc theo quy định của pháp luật”.

3.3. Có nên tiếp tục dùng sổ BHXH công ty cũ sau khi nghỉ việc?

Lấy sổ BHXH tại công ty cũ hay xin cấp lại sổ BHXH mới khi chuyển nơi công tác? Theo quy định của Pháp luật thì mỗi người khi tham gia BHXH sẽ chỉ được sở hữu 1 sổ BHXH ứng với 1 mã số BHXH định danh duy nhất. Mã số này được sử dụng cho người lao động trong quá trình tham gia BHXH.

Người lao động sau khi chấm dứt hợp đồng lao động với công ty cũ sẽ được đơn vị này chốt sổ BHXH và trả sổ BHXH cho người lao động theo quy định.

Người lao động nhận lại sổ BHXH tại công ty cũ và tiếp tục đóng BHXH tại nơi làm việc mới.

3.4. Mất sổ bảo hiểm xã hội có được nhận BHXH 1 lần không?

Hiện nay việc giữ sổ bảo hiểm xã hội là do người tham gia BHXH tự quản lý. Do đó sẽ không tránh khỏi tình trạng sổ BHXH bị mất. Vậy trong trường hợp mất sổ thì người lao động có được rút BHXH 1 lần không?

Theo quy định về hồ sơ hưởng bảo hiểm xã hội một lần có yêu cầu bản gốc sổ bảo hiểm xã hội của người lao động. Như vậy, người lao động không giữ sổ BHXH gốc sẽ không được cơ quan BHXH giải quyết hưởng chế đọ BHXH 1 lần theo quy định.

Trong trường hợp này người lao động cần thực hiện các bước sau đây:

Bước 1: Thực hiện làm thủ tục xin cấp lại sổ BHXH do mất sổ.

Bước 2: Sau khi nhận sổ người lao động gửi để nghị đến cơ quan BHXH sẽ được giải quyết hưởng BHXH 1 lần theo quy định.

Như vậy, người lao động muốn rút BHXH 1 lần cần bắt buộc phải có sổ BHXH bản chính.

Sổ bảo hiểm xã hội là giấy tờ quan trọng đối với người tham gia đóng bảo hiểm xã hội làm căn cứ để hưởng các chế độ BHXH. Do đó người lao động cần bảo quản sổ tốt nhất để tránh làm ảnh hưởng đến việc hưởng các quyền lợi về bảo hiểm của bản thân.

IV. DỊCH VỤ TƯ VẤN LUẬT LAO ĐỘNG CỦA TACA

Con người là nhân tố quan trọng nhất của mọi tổ chức. Việc đảm bảo Luật lao động là một trong những điều kiện kiên quyết để giúp doanh nghiệp có thể phát triển bền vững. Một bản thảo về luật lao động không chỉ đảm bảo quyền lợi về lương thưởng và hạn chế những vấn đề liên quan đến Bảo hiểm xã hội cho người lao động mà còn đảm bảo lợi ích cho người sử dụng lao động về việc kiểm soát phạm vi công việc.

Tuy nhiên, điều đáng nói là không ít các doanh nghiệp Việt Nam coi nhẹ hoặc thậm chí vi phạm thường xuyên các vấn đề về luật lao động. Nguyên nhân xuất phát từ TƯ DUY và SỰ KÉM HIỂU BIẾT của một bộ phận nhân sự pháp chế tới chủ doanh nghiệp.

TACA tự hào cho ra đời Dịch vụ Tư vấn luật lao động nhằm giúp các doanh nghiệp đi đúng theo pháp luật một cách thông minh, đảm bảo quyền lợi cho cả người lao động và người sử dụng lao động.

·       Giúp giải quyết mọi tranh chấp pháp lý có thể phát sinh giữa doanh nghiệp và nhân viên.

·       Làm rõ các thông tin về tiền lương, chế độ bảo hiểm nhằm kiểm soát ngân sách và đảm bảo nhân viên có thể nhận được mức lương phù hợp.

·       Làm rõ các phạm vi công việc nhằm đảm bảo doanh nghiệp kiểm soát được năng suất lao động và nhân viên cũng hạn chế tình trạng bóc lột sức lao động. Bên cạnh đó, doanh nghiệp hoàn toàn có sở cứ sa thải nếu nhân viên vi phạm hợp đồng.

·       Đảm bảo thời gian làm việc của nhân viên, hạn chế các trường hợp nghỉ đột xuất không báo trước. 

Link chi tiết dịch vụ:

Dịch vụ tư vấn Luật lao động TACA

Chọn một công ty tư vấn dịch vụ Tư vấn luật lao động có kiến thức và kinh nghiệm để hỗ trợ bạn với các nhu cầu cụ thể của bạn.

Nếu bạn muốn trao đổi với nhóm của chúng tôi về các yêu cầu liên quan đến luật lao động của mình, vui lòng liên hệ với TACA theo Hotline: 0982 518 586 hoặc theo Webiste chính thức của TACA.